İş Sağlığı ve Güvenliği Evden Çalışma Yönergesi
Home – Office çalışmaları hem ofis hem de ev ortamından kaynaklanan tehlikeleri içerdiğinden, bu iki ortamdan kaynaklanan tehlikeler düşünülerek gerekli önlemlerin alınması gereklidir. Hatta bazen ev ortamından kaynaklanan tehlikeler ofis ortamından kaynaklanan tehlikelere göre daha fazla dikkat gerektiren önlemler haline gelebilir. Aşağıya bu iki ortamdan kaynaklanan olası tehlikeler ve yapılması gerekenler çıkartılmıştır.
Home Office Çalışmadan Kaynaklanan Hastalıkları
Ofis hastalıkları, devamlı hareketsiz kalma, sürekli aynı hareketleri yapma, ekranlı ve klavyeli araçlarla çalışma, uygunsuz duruşlar, el ile fazla hareket olduğu için aşırı yüklenmeler ile multisistemik hastalıklar olan ofis hastalıkları meydana gelmektedir. Yine, çalışma ortamında olumsuz termal konfor, gürültü fazlalığı, aydınlatma eksikliği veya yüksekliği ve ergonomik olmayan çalışma düzeni vb. koşullar sebebiyle de ofis hastalıklarına yakalanmak kaçınılmaz olacaktır.
Home- Office Hastalıklarından Korunmak İçin:
- Düzenli aralıklarla egzersiz yapılmalı, fiziksel aktivitelerde bulunulmalıdır.
- Belirli uyku düzeni oluşturulmalı ve yeterince dinlenme zamanı yaratılmalıdır.
- Home-Ofis tasarımı çalışana uyumlu, ergonomik olması sağlanmalıdır.
- İş yaşantısı dışında hobilere de zaman ayrılmalıdır
Çalışanların bilgisayar kullanırken fiziksel rahatsızlık hissetmesi durumu, çalışma düzeninde ergonomik problemlerinin varlığına işaret edecektir. Ortamda ergonomik problemlerin varlığı, çalışma ortamının sağlıklı ve güvenli olmasını, çalışanın güdülenmesini, iş verimini, olumsuz olarak etkileyecektir.
Bilgisayar kullanımı açısından vücudumuzda en çok boyun kısmı olmak üzere bel, sırt, omuz ve kollar etkilenen bölgelerimizdir. Uzun süreli bilgisayar kullanmak kas ve iskelet sistemimiz için yüksek düzeyde risk oluşturacaktır.
Ekran:
Çalışma esnasında ekrana bakıldığında ekrandaki simgeler rahatlıkla ayırt edilebilir olmalıdır. Bakılan görüntü sabit olmalı, ekranda titreme vb. problemler olmamalıdır. Ekran parlaklığı ve kontrastını kendi ihtiyacına göre çalışan kolaylıkla ayarlayabilmelidir. Çalışanın tercihine göre ekran, yönlendirilmesi ayarlanabilecek özellikte olmalıdır. Ekran harici bir parça ve herhangi bir masa üzerinde rahatlıkla kullanılabilir olmalıdır. Çalışanın görmesini engelleyecek ışık yansımalarını engellenmelidir. Ekran ile çalışanın göz hizası arasında en az 65 cm mesafe olmalıdır.
Genel olarak ekranlı araçlar ile çalışanların kullandıkları monitörü mümkün olduğunca kendilerinden uzağa yerleştirmeleri, görünümü kolaylaştırması açısından yazı karakterinin boyunu arttırmaları kendileri açısından daha sağlıklı olacaktır
Klavye:
Klavyenin çalışanın el ve kollarının yorulmaması ve rahatça çalışabilmesi için ekrandan ayrı ve hareketli olması gerekir. Olası bilek ağrıları ve rahatsızlıkları, çalışanın bileklerini dayayabileceği klavyenin ön tarafına koyulan özel bir destek ile engellenmiş olur. Çalışma pozisyonuna göre, klavye ve tuşların rengi parlamamalı, kolayca görülebilecek ve okunabilecek şekilde olmalıdır.
Çalışma Masası:
Ekran, klavye, fare, evraklar ve diğer malzemelerin rahat bir şekilde yerleştirilebilmesine olanak verecek biçimde, ışık yansıması yapmayacak nitelikte ve uygun genişlikte olmalıdır. Ekranlı araçlar ile çalışmalarda dokümanlar ve ekran arası gözler ve boyun sürekli hareket halinde olacağından bir süre sonra ağrılar ve rahatsızlar başlatacaktır. Bunun engellenmesi, daha verimli ve daha sağlıklı çalışmalar yapılabilmesi açısından ayarlanabilir özellikte doküman tutucu kullanılması tavsiye edilir.
Çalışma Sandalyesi:
Çalışma sandalyesi veya koltuğu çalışanın uygun bir şekilde oturabileceği ve rahatlıkla yönünü ayarlayabileceği biçimde olmalıdır. Oturulan kısım her yöne rahatlıkla ayarlanabilmelidir. Ergonomik koltuklarda oturma yerinin omurganın maruz kalacağı bükülme ve yüklenmelere karşı destekleyici (etkileri yumuşatıcı) olması gerekmektedir.
Çalışma Ortamındaki Uygunsuz Davranışlar:
Doğal duruşun dışındaki duruşlar uygunsuz duruşlar olarak tanımlanmaktadır. Yapılan faaliyet için en emniyetli ve ergonomik duruş, kişinin doğal duruşu olacaktır. Uygun olmayan pozisyonlar kas ve eklemlere yüklenerek vücudun fiziksel sınırlarını zorlar, sonrasında istenmeyen meslek hastalıklarına yakalanma riskini arttırmış olurlar. Çalışanların dikkat etmedikleri uygunsuz duruşlara örnek olarak gün içerisinde iki saatten fazla yapılan aşağıdaki faaliyetler sıralanabilir:
- Diz üzerine çökerek çalışmak
- Beli bükerek veya eğilerek çalışmak
- Ayaklara dayanak sağlamadan oturmaktır
Statik Duruş: Bireyin sürekli aynı konumda uzun süre durarak çalışması gereken duruşlar olabilir. Bu durumda kan akışı bir süre sonra engellenecek, kaslarda yorgunluk durumu ve ezilmeler oluşacaktır. Ergonomik iyileşmelerle statik duruşun etkileri sınırlandırılabilir.
Termal Konfor:
Çalışanların en az sekiz saatini geçirdiği ortamdaki sıcaklık, nem ve hava akımının sağlanması kişilerin sağlığını ve verimini doğrudan etkilemesi nedeniyle son derece önem teşkil etmektedir. Çalışma ortamının iç hava sıcaklığının ne çok az ne de çok yüksek seviyede olması sağlanmalıdır. 20-26 °C, ortalama ortam sıcaklığı olarak kabul edilmektedir.
İç ortamdaki nem miktarı ısıl konforu belirleyen diğer faktördür. Normalin üzerinde nem bulunan bir çalışma ortamı kişiye sıkıntı verecektir. Normal seviyenin daha altında bulunan nem miktarı ise çalışanda burun, göz ve ağız kuruluğu meydana gelecektir. Bu sebeple vücut su kaybeder ve çalışan sürekli su içmek ister. İç ortam bağıl nem değeri %30-70 aralığında olmalıdır.
Aydınlatma:
Güvenli çalışma ortamının sağlanması için aydınlatma, güvenli ve uygun görüş alanı oluşturulması adına iş ortamında önemli bir yer almaktadır.
Çalışma ortamındaki aydınlatma ihtiyacı, yapılan faaliyetlere göre değişiklik gösterebilir. Doğal aydınlatma ve yapay aydınlatma olmak üzere iki şekilde sağlanabilir. Ortam tasarımı çalışan üzerinde olumlu etki yaratacağından bolca güneş ışığından yararlanılabilecek biçimde yapılmalıdır. Gerekli durumlarda kişisel aydınlatma olarak doğru yere konulması şartıyla masa lambası kullanılabilir.
Psikolojik Faktörler:
Ergonominin çalışan ve iş ortamı arasındaki uyumu sağlamada sadece teknik düzenlemeye ağırlık vermesi yeterli değildir, bu düzenlemenin yanında çalışanın psikolojik yapısının dikkate alınarak işe uyumunun sağlanması gerekmektedir.
Ev Ortamından Kaynaklanan Tehlikeler:
Sektör bazında farklılık gösterse bile çalışanların büyük bir çoğunluğun ofis işi ile uğraştığı bir gerçektir. Ofis çalışanlarının da çalışma saatlerinin hemen hemen tamamını masa başında geçirdiği görülmektedir. Ama home-ofis ortamlarında, iş ortamının aynı zamanda bir ev ortamı –yaşam alanı olduğu düşünüldüğünde tehlikelere daha da artmaktadır. Bu nedenle ofis ortamının dışında ev ortamından kaynaklanacak tehlikelere de ayrıca dikkat edilmesi gereklidir. Aşağıda ev ortamından kaynaklanacak genel tehlikeler listelenmiştir.
Takılma, Kayma, Düşme:
Düşmek, sonucu ölüme kadar uzanabilecek bir kaza tipidir. Alçak bir sandalyeden veya evde yürürken takılıp düşerek hayatını kaybeden birçok insan vardır. Takılma, kayma ve düşme olaylarının çok kolay ve sık olması ve aynı zamanda sonuçlarının da ağır olması nedeniyle bu tür ev kazaları en tehlikeli kaza tipi olarak ele almak olasıdır.
Evlerimizde özellikle yerde bırakılan terlik, tv kumandası gibi küçük nesneler, katlanmış halılar ve mobilya kenarları takılıp düşmeye neden olabilecek tehlikelerdir. Yeterli aydınlatma olmayan alanlarda bu tehlike çok daha artar. Yerde serbest duran kablolar da takılıp düşme açısından büyük tehlike kaynaklarıdır.
Islak alanlarda düşmelerde ise ağırlıklı olarak kalıcı sakatlık durumları olasıdır. Islak zeminde kayıp kalça eklemi üzerine düşmek ağır sakatlıklara yol açar. Banyolarda da mutlaka tutunacak bir yer olmalıdır.
Hem sabit hem seyyar merdivenler de düşmeye neden olan ortamlardır ve yüksekten düşüldüğü için sonuçları çok ciddi olabilir.
Zehirlenme:
Temizlik malzemeleri ve ilaçlar nedeniyle zehirlenme olayları, ev kazaları listesinde ikinci sırada yer alır. Kimyasal maddelerin nitelikleri nedeniyle ev ortamında tedavi edilmesi zor olan bu durumlar, ölüm oranı en yüksek durumlardır. Temizlik malzemelerinin depolanması ve kullanımı sırasında bilinçsiz davranışlar ve etkileri bilinmeyen diğer bir temizlik malzemesi ile karıştırarak kullanmak çok büyük bir zehirlenme nedenidir.
Ayrıca tarihi geçmiş, yan etkisi bilinmeyen veya kişiye uygun olmayan ilaçları tek başına veya diğer ilaçlarla beraber kullanımı da çok sık yaşanan zehirlenme olaylarına örnektir. Gıda zehirlenmeleri de basit önlemler alarak önüne geçilebilecek ciddi bir tehlikedir.
Yangınlar:
Türkiye’de her yıl bina ve araçlarda çıkan yangınların yaklaşık %40’ı evlerde çıkmaktadır. Yangın güvenliği konusunda büyük riskler taşımayan ev ortamında bu kadar çok yangın olayının meydana gelmesi, evlerde yangın güvenliğinin yetersiz olduğunu gösterir.
Evlerde en büyük yangın sebebi sigara izmaritleridir. Düşen ve unutulan sigara izmaritleri ortalama 3 dakika içinde söndürmenin olanaksız olacağı boyutlarda bir yangın oluşturabilir.
Bunun yanında elektrik tesisatındaki uygunsuzluklar ve ihmaller de en büyük yangın sebeplerinden biridir. Mutfaklar, gaz kaçakları, soba vb. alanlar da yangına sebep olabilirler.
Evlerde genelde yangın söndürme cihazı olmaması, yangınları önleme konusunda yetersiz olduğumuzun bir göstergesidir.
Boğulma:
Özellikle yemek ve su içme sırasında boğaza kaçan nesneler nedeniyle boğulma olayları çok sık görülmektedir.
Mutfak:
Mutfaklar, yapılan iş ve kullanılan aletler nedeniyle evlerin en tehlikeli bölümleridir. Kesici madde, sıcak ortam, gazlı veya elektrikli ısıtma cihazlarının her biri ayrı bir tehlike kaynağıdır.
Mutfakta bıçak kullanımı en önemli tehlikelerden biridir. Özellikle bıçak kullanımı konusunda, çok sık kesik olayları yaşamaktalar. Bu kesilme olaylarının zaman zaman kan kaybı nedeniyle ölüm ile sonuçlandığını da görebilmek olasıdır. Bunun yanında kaynar su, kızartma yağı yangınları ve ocakta unutulan yemek nedeniyle yangınlar mutfaklarda karşılaşabileceğimiz tehlikeler arasındadır.